ΟΙ ΗΠΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΟΜΙΚΡΟΝ, ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ ΤΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΑΥΞΑΝΟΥΝ
Η Νότια Αφρική αναφέρει μία έκρηξη των νέων κρουσμάτων COVID-19 με πάνω από 11500 νέα κρούσματα ημερησίως και 22% ποσοστό θετικότητας την Πέμπτη, από 8400 και 16% την Τετάρτη, ενώ δύο εβδομάδες πριν τα αντίστοιχα νούμερα ημερησίως ήταν 300 και 2% ποσοστό θετικότητας. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Πάνος Μαλανδράκης, Γιάννης Ντάνασης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα νεότερα δεδομένα για το νέο στέλεχος όμικρον. Από την εμφάνιση του νέου στελέχους έχουν αυξηθεί τα κρούσματα κατά 10 φορές στη Νότια Αφρική, δημιουργώντας έτσι την ανησυχία ότι το νέο στέλεχος όμικρον θα αντικαταστήσει το δέλτα ως το επικρατόν στέλεχος παγκοσμίως. Συνολικά το 24% του πληθυσμού της Νότιας Αφρικής και το 43% των ενηλίκων έχει ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του. Ταυτόχρονα στις ΗΠΑ καταγράφονται όλο και περισσότερα κρούσματα της νέας μετάλλαξης, στη Νέα Υόρκη, στην Καλιφόρνια, στο Κολοράντο, στη Χαβάη, και στη Μινεσότα. Ενώ τα περισσότερα κρούσματα συσχετίστηκαν με ταξίδι στη Νότιο Αφρική, ένα κρούσμα δεν είχε ιστορικό πρόσφατου ταξιδιού κάτι που καταδεικνύει ότι το νέο στέλεχος έχει διασπαρεί στην κοινότητα. Σύμφωνα με μία μελέτη στη Νότια Αφρική το ιστορικό προηγούμενης λοίμωξης παρέχει λίγη προστασία έναντι στο νέο στέλεχος, ενώ περιγράφηκαν 35000 ύποπτες επαναλοιμώξεις σε άτομα που είχαν νοσήσει τουλάχιστον τρείς μήνες πριν. Το στέλεχος όμικρον έχει 50 μεταλλάξεις σε σχέση με το πρώτο στέλεχος της Ουχάν, με τις 32 μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα του ιού, και 10 στην περιοχή που χρησιμοποιεί ο ιός για να προσκολληθεί και να εισέλθει στα κύτταρα. Αντίστοιχα το στέλεχος δέλτα είχε τις μισές περίπου μεταλλάξεις και μόλις δύο στην προαναφερθείσα κομβική περιοχή του ιού. Κάποιες από τις μεταλλάξεις αυτές έχουν κατηγορηθεί για αυξημένη μεταδοτικότητα, και είχαν ανιχνευθεί και σε προηγούμενα στελέχη, όπως το άλφα. Συνεπώς, με τα στοιχεία αυτά το όμικρον έχει στη «φαρέτρα» του όπλα ώστε να είναι ακόμη πιο μεταδοτικό και από το δέλτα. Οι επιστήμονες ανά τον κόσμο προσπαθούν να προσδιορίσουν αν το στέλεχος αυτό οδηγεί σε πιο σοβαρή νόσο και μπορεί να διαφύγει την προστασία των εμβολίων. Βέβαια τα ευρήματα για την τόσο συχνή επαναλοίμωξη είναι άκρως ανησυχητικά, αλλά η προστασία των εμβολίων ακόμα και αν αποδειχθεί μικρότερη σε σχέση με άλλα στελέχη, πιθανά με τις δόσεις ενίσχυσης που ο τίτλος των αντισωμάτων εκτοξεύεται, η προστασία θα είναι επαρκής και για το στέλεχος όμικρον. Στις ερχόμενες εβδομάδες θα έχουμε τα πρώτα επιστημονικά αποτελέσματα για να προσδιοριστεί ο ακριβής κίνδυνος του όμικρον για την παγκόσμια κοινότητα.
Τα εμβόλια mRNA προάγουν εμμένουσα ανοσολογική μνήμη έναντι του SARS-CoV-2 και των στελεχών ανησυχίας
Τα εμβόλια mRNA έναντι του SARS-CoV-2 είναι πολύ αποτελεσματικά στην πρόληψη της COVID-19 και ιδίως της σοβαρής νόσου. Ωστόσο, η ανάδυση νέων στελεχών ανησυχίας, όπως χαρακτηρίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα στελέχη του SARS-CoV-2 με υψηλό δυναμικό μετάδοσης, προκαλεί προβληματισμό ως προς τη διάρκεια και το βαθμό προστασίας μετά τον εμβολιασμό. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα ευρήματα της πρόσφατης δημοσίευσης των Goel και συνεργατών στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Science (Goel et al., Science 374, 1214 (2021)). Οι ερευνητές θέλησαν να μελετήσουν την ανοσολογική μνήμη μετά τον εμβολιασμό με mRNA εμβόλια έναντι του SARS-CoV-2 και συγκεκριμένα προσδιόρισαν τόσο την παρουσία αντισωμάτων έναντι αντιγόνων του ιού όσο και την ανοσία μνήμης Β- και Τ-λεμφοκυττάρων σε 61 άτομα που εμβολιάστηκαν για χρονικό διάστημα έως 6 μήνες μετά τον εμβολιασμό. 16 από τα 61 άτομα είχαν προηγουμένως νοσήσει από COVID-19. Ο εμβολιασμός οδήγησε σε υψηλές ανοσολογικές ανταποκρίσεις και μάλιστα τα αντισώματα έναντι της πρωτεΐνης ακίδας S (anti-spike), έναντι της περιοχής σύνδεσης του υποδοχέα (anti-RBD) και τα εξουδετερωτικά αντισώματα παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα στους 6 μήνες μετά τον εμβολιασμό, παρόλο που ο τίτλος των αντισωμάτων παρουσίασε πτώση με την πάροδο του χρόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο εμβολιασμός οδήγησε σε παραγωγή Β-λεμφοκυττάρων μνήμης έναντι της περιοχής σύνδεσης του υποδοχέα (anti-RBD) που εμφάνιζαν διασταυρούμενη αντίδραση και με τις περιοχές σύνδεσης του υποδοχέα των στελεχών Αλφα, Βήτα και Δέλτα. Ενδιαφέρον είναι επίσης το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα Β-λεμφοκύτταρα μνήμης συνέχιζαν να αυξάνονται μεταξύ 3 και 6 μηνών από τον εμβολιασμό. Σε σύγκριση με τη φυσική νόσο COVID-19, o εμβολιασμός με εμβόλια mRNA οδήγησε σε υψηλότερους τίτλους Β-λεμφοκυττάρων μνήμης με διασταυρούμενη αντίδραση με τα στελέχη ανησυχίας στους 6 μήνες. Επιπλέον, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα υψηλά επίπεδα CD4+ Τ-λεμφοκυττάρων μετά την πρώτη δόση του εμβολίου συσχετίστηκαν με υψηλά επίπεδα αντισωμάτων στους 6 μήνες από τον εμβολιασμό, το οποίο αναδεικνύει τη σημασία της Τ-κυτταρικής ανοσίας για τη Β-χυμική ανοσία και την παραγωγή και διατήρηση αντισωμάτων. Επιπρόσθετα, ο εμβολιασμός σε άτομα που είχαν νοσήσει προηγουμένως με COVID-19 οδήγησε σε εκσεσημασμένη αύξηση του τίτλου των κυκλοφορούντων αντισωμάτων, το οποίο οφείλεται στην παρουσία Β-λεμφοκυττάρων μνήμης. Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε μακροπρόθεσμη αύξηση στα Β- και Τ-λεμφοκύτταρα μνήμης μετά τον εμβολιασμό συγκριτικά με όσους δεν είχαν προηγουμένως νοσήσει με COVID-19. Επιπλέον, δεν υπήρχε διαφορά ως προς τον ρυθμό πτώσης των αντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό σε όσους είχαν προηγούμενο ιστορικό COVID-19 συγκριτικά με όσους δεν είχαν προηγουμένως νοσήσει με COVID-19. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, αυτό πιθανώς σημαίνει ότι το όφελος των αναμνηστικών δόσεων μπορεί να είναι μια ισχυρή αλλά παροδική αύξηση στον τίτλο των κυκλοφορούντων αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2. Συμπερασματικά, η συγκεκριμένη μελέτη αναδεικνύει το ρόλο των Β- και Τ-λεμφοκυττάρων μνήμης που αποτελούν μια εμμένουσα μορφή ανοσολογικής μνήμης έναντι του SARS-CoV-2 μετά τον εμβολιασμό, ακόμα και όταν ο τίτλος των αντισωμάτων παρουσιάζει πτώση. Σε αυτή την παράμετρο μπορεί να οφείλεται η προστασία έναντι στη σοβαρή νόσο COVID-19 ακόμα και επί χαμηλών τίτλων αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2 και παρά την ανάδυση νέων στελεχών ανησυχίας.
