Η νόσος COVID-19 σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης εγκεφαλικών  δομικών αλλαγών.

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature (με δείκτη απήχησης 50), η προοπτική μελέτη ασθενών-μαρτύρων από  ερευνητές από το Ηνωμένο Βασίλειο με επικεφαλής την Gwenaëlle Douaud από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Σκοπός του έργου τους ήταν η μελέτη τυχόν δομικών αλλαγών στους εγκεφάλους ασθενών που διαγνώστηκαν με COVID-19, όπως αξιολογήθηκαν σε διαδοχικές απεικονίσεις με Μαγνητική Τομογραφία εγκεφάλου, πριν και μετά τη νόσο. Για το έργο αυτό, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από μία μεγάλης κλίμακας βάση δεδομένων που περιλαμβάνει και απεικονιστικά στοιχεία, τη UK-Biobank. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης σχολιάζουν ο Καθηγητής Νευρολογίας του ΕΚΠΑ και Διευθυντής της Β’ Νευρολογικής Κλινικής, Γεώργιος Τσιβγούλης, ο Καθηγητής Νευρολογίας-Νευροψυχολογίας του ΕΚΠΑ Γεώργιος Παρασκευάς, ο Καθηγητής Νευρολογίας-Νευροψυχολογίας του ΕΚΠΑ Σωτήριος Γιαννόπουλος, ο Καθηγητής Παθολογίας-Λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ Σωτήριος Τσιόδρας και η Νευρολόγος κα Λίνα Παλαιοδήμου.

Κατά τη διεξαγωγή της μελέτης, αξιολογήθηκαν 401 ασθενείς που διαγνώστηκαν με COVID-19 και συγκρίθηκαν με 384 ασθενείς χωρίς COVID-19 (μάρτυρες). Σε όλους τους ασθενείς πραγματοποιήθηκαν δύο μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου, τα ευρήματα των οποίων συγκρίθηκαν για κάθε ασθενή. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η αρχική μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου διενεργήθηκε πριν τη νόσο COVID-19 και έτσι αποκλείστηκαν οι ασθενείς που είχαν δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο άσχετες με τη λοίμωξη. Η δεύτερη μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου πραγματοποιήθηκε κατά μέσο όρο 141 ημέρες μετά τη νόσο COVID-19. Οι ασθενείς δε διέφεραν σημαντικά από τους μάρτυρες στα αρχικά τους χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο, λοιπό ιατρικό ιστορικό).

Τα αποτελέσματα της απεικονιστικής σύγκρισης έδειξαν ότι οι ασθενείς με ιστορικό νόσουCOVID-19 είχαν μεγαλύτερη μείωση στον όγκο της φαιάς ουσίας και στη σκιαγραφική ενίσχυση συγκεκριμένα στις περιοχές της κογχομετωπιαίας και παρά-ιπποκάμπειας έλικας. Επιπλέον, εμφάνισαν μεγαλύτερες αλλαγές στη διάχυση σε περιοχές που σχετίζονται με τον πρωτογενή οσφρητικό φλοιό. Αλλά και στο συνολικό όγκο του εγκεφάλου, παρατηρήθηκε μεγαλύτερη μείωση στους ασθενείς με COVID-19 σε σύγκριση με τους ασθενείς χωρίς ιστορικό COVID-19. Μάλιστα, τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώθηκαν και αφού αποκλείστηκαν από την ανάλυση οι ασθενείς που χρειάστηκαν νοσηλεία για τη νόσο COVID-19.

Εκτός από τα απεικονιστικά ευρήματα, οι ερευνητές συμπεριέλαβαν και μία ανάλυση για την αξιολόγηση της νοητικής κατάστασης των ασθενών πριν και μετά τη νόσο, όπως εξετάστηκαν με μία σειρά νευροψυχολογικών δοκιμασιών. Και σε αυτήν την ανάλυση, οι ασθενείς δεν παρουσίαζαν διαφορές στην πρώτη αξιολόγηση σε σχέση με τους μάρτυρες. Ωστόσο, στη δεύτερη αξιολόγηση, οι ασθενείς με νόσο COVID-19 είχαν χειρότερη απόδοση στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες συγκριτικά με τους μάρτυρες.

Η εν λόγω μελέτη τονίζει την επίδραση που μπορεί να έχει η νόσος COVID-19 στο κεντρικό νευρικό σύστημα, ακόμα και σε περιπτώσεις που η νόσος ήταν ήπια και δεν απαιτούσε τη νοσηλεία του ασθενή. Μάλιστα, οι δομικές αλλαγές που παρατηρούνται στον εγκέφαλο είναι εντονότερες σε περιοχές που σχετίζονται με την όσφρηση και το λιμβικό σύστημα. Τα ευρήματα αυτά πιθανό να οφείλονται είτε σε ανάδρομες εκφυλιστικές αλλοιώσεις μέσω της οσφρητικές οδού, είτε στις έντονες φλεγμονώδεις διαδικασίες που παρατηρούνται στη νόσο COVID-19, αλλά και πιθανά στον περιορισμένο ερεθισμό των συγκεκριμένων περιοχών λόγω συνυπαρχόντων διαταραχών όσφρησης (ανοσμία).

Συμπερασματικά, φαίνεται ότι η νόσος COVID-19 μπορεί να προκαλέσει την εκδήλωση δομικών εγκεφαλικών αλλαγών. Παραμένει άγνωστο ωστόσο εάν αυτές οι αλλαγές μπορεί να παραμείνουν σε μόνιμη βάση ή να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη λειτουργικότητα των ασθενών.  

Επιπτώσεις στην Ελλάδα από πιθανό πυρηνικό ατύχημα στην Ουκρανία

Είναι αλήθεια ότι το τελευταίο διάστημα του πολέμου στην Ουκρανία έχει προκληθεί ανησυχία στην κοινωνία, μεταξύ των άλλων, σχετικά με τον κίνδυνο πυρηνικού ατυχήματος και τις πιθανές συνέπειές του.

Οι Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής και του Τμήματος Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σταυρούλα (Λίνα) Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Παντελής Καραΐσκος (Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής), Ευστάθιος Στυλιάρης (Αναπληρωτής Καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής), Σοφία Χατζηιωάννου (Καθηγήτρια Πυρηνικής Ιατρικής), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ) διευκρινίζουν κάποια σημαντικά σημεία.

Στην Ουκρανία υπάρχουν όντως πυρηνικές εγκαταστάσεις, οι οποίες απειλούνται στη φάση αυτή. Μέχρι σήμερα δεν έχει τεθεί κάποιο θέμα πυρηνικής ασφάλειας και τα επίπεδα ραδιενέργειας αναφέρονται ως φυσιολογικά, σύμφωνα με τις συνεχείς ανακοινώσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA) και τις χαμηλές τιμές ραδιενέργειας περιβάλλοντος που καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο. Φυσικά, είναι απαραίτητη η συνεχής εγρήγορση και παρακολούθηση της κατάστασης, γιατί και η ελάχιστη πιθανότητα πυρηνικού ατυχήματος εν μέσω πολέμου δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Στην περίπτωση ενός τέτοιου ατυχήματος, που όλοι απευχόμαστε, θα απαιτηθούν επείγοντα μέτρα προστασίας από την ραδιενέργεια για τους κατοίκους της Ουκρανίας και των γειτονικών περιοχών. Η Ελλάδα βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από την Ουκρανία και για τη χώρας μας δεν θα απαιτηθούν τα περισσότερα από τα σχετικά μέτρα.

Σύμφωνα με το εθνικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης εξαιτίας σοβαρού ατυχήματος σε πυρηνική εγκατάσταση εκτός συνόρων της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας αυτό που πιθανόν να χρειαστεί στην περίπτωση της Ελλάδας είναι ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ελέγχων σε τρόφιμα και ζωοτροφές. Είναι ενδεχόμενος ο περιορισμός στην κατανάλωση συγκεκριμένων προϊόντων που έχουν παραχθεί σε περιοχές κοντά στην περιοχή της πυρηνικής εγκατάστασης. Λόγω ακριβώς της απόστασης δεν θα χρειαστούν πιο δραστικά μέτρα, όπως η χορήγηση χαπιών ιωδίου.

Έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί συμπολίτες μας σπεύδουν να προμηθευτούν προληπτικά χάπια ιωδίου ή άλλα σκευάσματα ιωδίου που κυκλοφορούν στη χώρα μας ως συμπληρώματα διατροφής το τελευταίο διάστημα. Πρώτον, αυτό το μέτρο δεν θα χρειαστεί εδώ, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ουκρανία. Η προφυλακτική χορήγηση ιωδίου θα μπορούσε να συστήνεται σε απόσταση έως και 20 km ή και έως περίπου 100 km από το πυρηνικό εργοστάσιο ανάλογα με τη σοβαρότητα του ατυχήματος και επομένως αφορά μόνο τον πληθυσμό κοντά στη συγκεκριμένη περιοχή. Δεύτερον και πολύ σημαντικό, η αυθαίρετη και αλόγιστη λήψη χαπιών ιωδίου μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες από τον θυρεοειδή αδένα, όπως την εμφάνιση υπερθυρεοειδισμού, κατάσταση επιζήμια για την υγεία μας.

Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας έχει εκδώσει σχετική ανακοίνωση, με τις θέσεις της οποίας έχουν συμφωνήσει η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία,  η Ελληνική Εταιρεία Πυρηνικής Ιατρικής και Μοριακής Απεικόνισης και η Ένωση Φυσικών Ιατρικής Ελλάδος.

Επίσης δημοσιεύτηκε σε: