Κίνδυνος επαναλοίμωξης από τον SARS-CoV-2 και νοσηλείας λόγω COVID-19 σε άτομα με φυσική και υβριδική ανοσία – μια αναδρομική μελέτη πληθυσμού από τη Σουηδία

Τα δεδομένα εκτός κλινικών μελετών που να υποστηρίζουν την αξία του εμβολιασμού σε άτομα που έχουν προηγούμενη λοίμωξη COVID-19 είναι περιορισμένα. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα της πρόσφατης δημοσίευσης των Peter Nordstrom και συνεργατών στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση The Lancet Infectious Diseases (DOI: https://doi.org/10.1016/S1473-3099(22)00143-8). Σκοπός της μελέτης ήταν η αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης προστασίας μετά από προηγούμενη λοίμωξη (φυσική ανοσία) και κατά πόσο η φυσική ανοσία μαζί με τον εμβολιασμό έναντι COVID-19 (υβριδική ανοσία) σχετίζεται με επιπλέον προστασία. Πρόκειται για μια αναδρομική μελέτη κοορτής που βασίστηκε σε εθνικές βάσεις δεδομένων της Σουηδίας.

Μελετήθηκαν 3 κοορτές (ομάδες): η 1η συμπεριέλαβε ανεμβολίαστα άτομα με φυσικά ανοσία που αντιστοιχίστηκαν ως προς το φύλο και την ηλικία με ανεμβολίαστα άτομα χωρίς φυσική ανοσία, η 2η και η 3η συμπεριέλαβαν άτομα που είχαν λάβει μία ή δύο δόσεις εμβολίου έναντι SARS-CoV-2, αντίστοιχα, κατόπιν προηγούμενης λοίμωξης COVID-19 και αντιστοιχίστηκαν ως προς το φύλο και την ηλικία με άτομα με φυσική ανοσία. Τα πρωτεύοντα καταληκτικά σημεία της μελέτης ήταν η επιβεβαιωμένη λοίμωξη SARS-CoV-2 από τις 20 Μαρτίου 2020 έως τις 4 Οκτωβρίου 2021 και η νοσηλεία λόγω COVID-19 από τις 30 Μαρτίου 2020 έως τις 5 Σεπτεμβρίου 2021. Συνολικά, η 1η κοόρτη συμπεριέλαβε 2.039.106 άτομα, η 2η 962.318 άτομα και η 3η 3.567.810 άτομα.

Κατά τη διάρκεια ενός μέσου διαστήματος παρακολούθησης 164 ημερών, 34.090 άτομα με φυσική ανοσία στην 1η κοόρτη επαναμολύνθηκαν από SARS-CoV-2 συγκριτικά με 99.168 άτομα χωρίς προηγούμενη φυσική ανοσία έναντι του ιού. Μετά την πάροδο 3 μηνών από τη λοίμωξη, η παρουσία φυσικής ανοσία σχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο επαναλοίμωξης κατά 95% και με μειωμένο κίνδυνο νοσηλείας λόγω COVID-19 κατά 87% για χρονικό διάστημα παρακολούθησης 20 μηνών.

Κατά τη διάρκεια ενός μέσου διαστήματος παρακολούθησης 52 ημερών στην 2η κοόρτη, 639 άτομα με υβριδική ανοσία και μία δόση εμβολίου εμφάνισαν επαναλοίμωξη από SARS-CoV-2 συγκριτικά με 1662 άτομα με φυσική ανοσία. Ο αριθμός των νοσηλειών ήταν 8 και 113, αντίστοιχα. Η υβριδική ανοσία με μία δόση εμβολίου συσχετίστηκε με μείωση του κινδύνου της επαναλοίμωξης από SARS-CoV-2 κατά 58% συγκριτικά με τη φυσική ανοσία μέχρι τους 2 πρώτους μήνες μετά τη λοίμωξη, ενώ η προστασία φάνηκε να φθίνει 9 μήνες μετά.

Κατά τη διάρκεια ενός μέσου διαστήματος παρακολούθησης 66 ημερών στην 3η κοόρτη, 438 άτομα με υβριδική ανοσία και δύο δόσεις εμβολίου εμφάνισαν επαναλοίμωξη από SARS-CoV-2 συγκριτικά με 808 άτομα με φυσική ανοσία. Ο αριθμός των νοσηλειών ήταν 6 και 40, αντίστοιχα. Η υβριδική ανοσία με δύο δόσεις εμβολίου συσχετίστηκε με μείωση του κινδύνου της επαναλοίμωξης από SARS-CoV-2 κατά 66% συγκριτικά με τη φυσική ανοσία, ενώ η προστασία δεν φάνηκε να φθίνει έως και 9 μήνες μετά.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των συγγραφέων, 767 άτομα πρέπει να εμβολιαστούν με δύο δόσεις προκειμένου να προληφθεί μια επαναλοίμωξη μεταξύ όσων έχουν φυσική ανοσία μετά από προηγούμενη λοίμωξη. Η υβριδική ανοσία τόσο με μία όσο και με δύο δόσεις εμβολίου σχετίστηκε με μικρότερο κίνδυνο νοσηλείας λόγω COVID-19 συγκριτικά με τη φυσική ανοσία.

Συμπερασματικά, ο κίνδυνος επαναλοίμωξης και νοσηλείας λόγω COVID-19 σε άτομα που έχουν επιβιώσει και αναρρώσει από προηγούμενη λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 παραμένει χαμηλός για έως και 20 μήνες. Ο εμβολιασμός φαίνεται να μειώνει περαιτέρω το κίνδυνο τόσο της επαναλοίμωξης όσο και της νοσηλείας για τουλάχιστον 9 μήνες. Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης μελέτης υποστηρίζουν τη χρήση τόσο του πιστοποιητικού προηγούμενης λοίμωξης όσο και του πιστοποιητικού εμβολιασμού ως απόδειξη ανοσίας έναντι του SARS-CoV-2.

Απαγόρευση της χρήσης λευκού αμιάντου στις Ηνωμένες Πολιτείες

Ο αμίαντος είναι μια ομάδα φυσικών ορυκτών του πυριτίου που χαρακτηρίζεται από αντοχή στη θερμότητα και τη φωτιά και είχε χρησιμοποιηθεί εκτενώς στον κατασκευαστικό κλάδο και τη χημική βιομηχανία. Ο αμίαντος είναι όμως αναγνωρισμένο καρκινογόνο για τον άνθρωπο και η εισπνοή ινών αμιάντου έχει συνδεθεί με την εμφάνιση χρόνιας πνευμονικής νόσου (αμιάντωση), μεσοθηλιώματος υπεζωκότα, καρκίνου του πνεύμονα και καρκίνου του λάρυγγα. Για το λόγο αυτό στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει απαγορευθεί η χρήση των περισσότερων μορφών αμιάντου ήδη από το 1999 και από το 2005 η απαγόρευση έγινε ολοκληρωτική καθώς συμπεριέλαβε και προϊόντα του λευκού (χρυσότιλου) αμιάντου που ως τότε θεωρούνταν αναντικατάστατα και παρέμεναν σε χρήση.

Οι Καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μιχάλης Λιόντος (Επίκουρος Καθηγητής Θεραπευτικής-Ογκολογίας) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα κυριότερα δεδομένα για το σημαντικό αυτό θέμα δημόσιας υγείας. Η απαγόρευση του αμιάντου είναι επί του παρόντος σε ισχύ σε 70 χώρες στον κόσμο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες όμως επιτρέπεται ακόμη η χρήση του λευκού αμιάντου που βρίσκει εφαρμογή ως συστατικό κατασκευαστικών υλικών για κατοικίες, στη βιομηχανία κατασκευής αυτοκινήτου και στη χημική βιομηχανία για την παραγωγή χλωρίου. Υπολογίζεται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες περίπου 40.000 θάνατοι οφείλονται στη χρήση αμιάντου. Στο πλαίσιο αυτά η Επιτροπή Περιβαλλοντικής Προστασίας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ προτείνει την πλήρη απαγόρευση της χρήση λευκού αμιάντου αλλά και της παραγωγής, επεξεργασίας και διακίνησης προϊόντων αυτού.

Οι υπεύθυνοι προγραμμάτων δημόσιας υγείας συμφωνούν ότι πρόκειται για ένα καθοριστικό βήμα που θα μειώσει την έκθεση επαγγελματιών διαφόρων κατηγοριών στο συγκεκριμένο καρκινογόνο. Σε όλες τις χώρες που εφαρμόσθηκε η απαγόρευση του αμιάντου παρατηρήθηκε μείωση της επίπτωσης και της θνητότητας από τα σχετιζόμενα νοσήματα όπως το μεσοθηλίωμα. Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι οι επιπτώσεις από την έκθεση στον αμίαντο εκδηλώνονται μετά από αρκετές δεκαετίας. Έτσι και στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρά την ισχύουσα απαγόρευση, περίπου 30.000 θάνατοι ετησίως αποδίδονται ακόμη στον αμίαντο. Τον μεγαλύτερο κίνδυνο έκθεσης στον αμίαντο διατρέχουν οι πυροσβέστες και οι εργάτες συντήρησης κτηρίων που απασχολούνται σε παλαιά κτήρια που είναι κατασκευασμένα με υλικά που περιέχουν αμίαντο.

Τα οφέλη της απαγόρευσης είναι πολλαπλά. Πέραν της προστασίας της δημόσιας υγείας από την κατάργηση χρήσης ενός γνωστού καρκινογόνου, αναμένεται να μειωθεί η ατμοσφαιρική ρύπανση καθώς θα ελαττωθεί η αποβολή αιθάλης και οξιδείων του αζώτου στην ατμόσφαιρα. Αντίστοιχα υπολογίζεται ότι θα μειωθεί και η κατανάλωση ενέργειας από αυτές τις ιδιαίτερα ενεργοβόρες βιομηχανίες. Το κόστος για την υιοθέτηση νέων ενεργειακά αποδοτικών και φιλικών στο περιβάλλον τεχνολογιών από τις βιομηχανίες που χρησιμοποιούν αμίαντο, υπολογίζεται σε περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που έχει γίνει προσπάθεια να απαγορευθεί η χρήση αμιάντου στις ΗΠΑ. Το 1989 ψηφίστηκε η πρώτη νομοθετική πράξη που απαγόρευε πλήρως τη χρήση αμιάντου, αλλά η εφαρμογή του νόμου ανατράπηκε με δικαστική απόφαση και ίσχυσε μερικώς μόνο περιορισμός στη χρήση του αμιάντου. Επίσης, η προσπάθεια απαγόρευσης έχει οδηγήσει σε αντιδράσεις από την πλευρά της βιομηχανίας που υποστηρίζει ότι μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο η παροχή πόσιμου νερού λόγω έλλειψης χλωρίου που παράγεται από βιομηχανίες αμιάντου.

Σε κάθε περίπτωση, η πλήρης απαγόρευση χρήσης αμιάντου και στις ΗΠΑ θα είναι ένα σημαντικό βήμα για την προαγωγή της δημόσιας υγείας. Ο αμίαντος βέβαια συνεχίζει να χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες του κόσμου και θα πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και σε άλλες περιοχές του πλανήτη που θα οδηγήσουν σε πλήρη απαγόρευση αυτής της καρκινογόνου ουσίας.

Επίσης δημοσιεύτηκε σε: