Ο συνδυασμός μονοκλωνικών αντισωμάτων tixagevimab και cilgavimab έναντι του SARS-CoV-2 είναι αποτελεσματικός για πρόληψη της COVID-19: Νέα ελπίδα για τους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς ή όσους δεν αναπτύσσουν υψηλή προστασία από τα εμβόλια  

Οι ασθενείς με σοβαρά υποκείμενα νοσήματα που προκαλούν ανοσοκαταστολή (όπως οι ασθενείς με κακοήθη νοσήματα, αυτοάνοσα νοσήματα υπό αγωγή, μεταμοσχευμένοι, κλπ) καθώς και οι ηλικιωμένοι συμπολίτες μας με συνοδά νοσήματα (σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία, κλπ), που τα εμβόλια δεν τους προστατεύουν για μακρύ χρονικό διάστημα, είναι ευάλωτοι στη λοίμωξη COVID-19. Για τους συνανθρώπους μας αυτούς μια νέα θεραπευτική αγωγή είναι πλέον διαθέσιμη.

Ο συνδυασμός μονοκλωνικών αντισωμάτων AZD7442 αποτελείται από έτοιμα εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι του κορονοϊού, τα tixagevimab και cilgavimab, που έχουν παρατεταμένο χρόνο ημίσειας ζωής περίπου 90 ημερών και προστατεύουν από την COVID-19. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελος Τέρπος (Καθηγητής ΕΚΠΑ), Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα αποτελέσματα της μελέτης των MJ Levin και συνεργατών που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση New England Journal of Medicine (DOI: 10.1056/NEJMoa2116620).

Πρόκειται για μια τυχαιοποιημένη μελέτη φάσης 3 στην οποία εντάχθηκαν ενήλικοι ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο για μη ικανοποιητική ανοσιακή απάντηση στον εμβολιασμό έναντι της COVID-19, αυξημένο κίνδυνο για έκθεση στον SARS-CoV-2 ή και τα δύο. Οι συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν σε αναλογία 2 προς 1 να λάβουν μια άπαξ δόση 300mg AZD7442 (μια ένεση tixagevimab και μια ένεση cilgavimab χορηγούμενες διαδοχικά ενδομυικά) είτε εικονικό φάρμακο (φυσιολογικός ορός). Το πρωτεύον καταληκτικό σημείο ασφαλείας ήταν η εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών μετά τη χορήγηση του AZD7442, ενώ το πρωτεύον καταληκτικό σημείο αποτελεσματικότητας ήταν η εργαστηριακά επιβεβαιωμένη με PCR, συμπτωματική COVID-19 μέχρι την 183η μέρα από τη χορήγηση του φαρμάκου.

Συνολικά συμμετείχαν 5197 άτομα, εκ των οποίων οι 3460 έλαβαν το AZD7442 και οι 1737 έλαβαν εικονικό φάρμακο. Όσον αφορά στην ασφάλεια, 1221 από τους 3461 (35%) συμμετέχοντες που έλαβαν το AZD7442 και 593 από τους 1736 (34%) από τους συμμετέχοντες που έλαβαν εικονικό φάρμακο εμφάνισαν κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια, οι περισσότερες εκ των οποίων ήταν ήπιας ή μέτριας βαρύτητας. Σχετικά με την αποτελεσματικότητα, συμπτωματική λοίμωξη COVID-19 παρουσιάστηκε σε 8 από τους 3441 συμμετέχοντες (0.2%) που έλαβαν AZD7442 και σε 17 από τους 1731 συμμετέχοντες (1%) που έλαβαν εικονικό φάρμακο (σχετική μείωση του κινδύνου κατά 77%). Περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων σε διάστημα παρακολούθησης 6 μηνών μετά τη χορήγηση του φαρμάκου έδειξε ότι ο συνδυασμός των μονοκλωνικών αντισωμάτων οδηγεί σε 83% μείωση του κινδύνου συμπτωματικής COVID-19. Συνολικά καταγράφηκαν 5 περιστατικά σοβαρής λοίμωξης COVID-19 με δύο θανάτους λόγω COVID-19 – όλα στην ομάδα των συμμετεχόντων που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Συμπερασματικά, μια εφάπαξ δόση του συνδυασμού μονοκλωνικών αντισωμάτων tixagevimab και cilgavimab ήταν αποτελεσματική για την πρόληψη της COVID-19 χωρίς ζητήματα ασφάλειας. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης είναι εξαιρετικά σημαντικά καθώς ανοίγουν το δρόμο για τη χρήση προφυλακτικής αγωγής, που διαρκεί τουλάχιστον για 6 μήνες, σε ευάλωτες ομάδες πολιτών που δεν προφυλάσσονται ικανοποιητικά από τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19. Το φάρμακο αυτό αναμένεται μέχρι τον Ιούνιο να βρίσκεται και στη χώρα μας, προσφέροντας ένα ακόμη όπλο στη μάχη κατά του SARS-CoV-2.


Υπερβάλλουσα θνησιμότητα 2020-2021 λόγω COVID-19

Οι στατιστικές θνησιμότητας είναι θεμελιώδεις για τη λήψη αποφάσεων για τη δημόσια υγεία. Η θνησιμότητα ποικίλλει ανάλογα με το χρόνο και την τοποθεσία και ο προσδιορισμός της επηρεάζεται πολλές φορές από λανθασμένες αντιλήψεις που έχουν ενταθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα ευρήματα σχετικής μελέτης από τη διεθνή ομάδα COVID-19 Excess Mortality Collaborators που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση The Lancet 2022; 399: 1513–36. Σκοπός της μελέτης ήταν να εκτιμήσει την υπερβάλλουσα θνησιμότητα από την πανδημία COVID-19 σε 191 χώρες και περιοχές, καθώς και 252 υπο-εθνικές περιοχές για επιλεγμένες χώρες, από την 1η Ιανουαρίου 2020 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021. Παρόλο που οι καταγεγραμμένοι θάνατοι COVID-19 κατά το ανωτέρω χρονικό διάστημα έφτασαν τα 5,94 εκατομμύρια παγκοσμίως, οι συγγραφείς εκτίμησαν ότι 18,2 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω της πανδημίας COVID-19 κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου. Ο παγκόσμιος δείκτης υπερβάλλουσας θνησιμότητας λόγω της πανδημίας COVID-19 ήταν 120,3 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμό, ενώ η υπερβάλλουσα θνησιμότητα ξεπέρασε τους 300 θανάτους ανά 100.000 πληθυσμό σε 21 χώρες. Η υπερβάλλουσα θνησιμότητα λόγω της πανδημίας COVID-19 ήταν μεγαλύτερη στις περιοχές της Νότιας Ασίας, Βόρειας Αφρικής, Μέσης Ανατολής και Ανατολικής Ευρώπης. Σε επίπεδο χώρας, ο υψηλότερος αριθμός υπερβαλλόντων θανάτων λόγω της πανδημίας COVID-19 εκτιμήθηκε στην Ινδία (4,07 εκατομμύρια άτομα), στις ΗΠΑ (1,13 εκατομμύρια άτομα), στη Ρωσία (1,07 εκατομμύρια άτομα), στο Μεξικό (798.000 άτομα), στη Βραζιλία (792.000 άτομα), στην Ινδονησία (736.000 άτομα) και στο Πακιστάν (664.000 άτομα). Αντίστοιχα, η υπερβάλλουσα θνησιμότητα ήταν υψηλότερη στη Ρωσία με 374,6 θανάτους ανά 100.000 άτομα και στο Μεξικό με 325,1 θανάτους ανά 100.000 άτομα, ενώ στη Βραζιλία ήταν 186,9 θάνατοι ανά 100.000 άτομα και στις ΗΠΑ 179,3 θάνατοι ανά 100.000 άτομα. Στην Κεντρική Ευρώπη, η υπερβάλλουσα θνησιμότητα ήταν 315,7 θάνατοι ανά 100.000 άτομα και στη Δυτική Ευρώπη ήταν 140 θάνατοι ανά 100.000 άτομα. Στην Ελλάδα, η υπερβάλλουσα θνησιμότητα ήταν 127,1 θάνατοι ανά 100.000 άτομα. Επιπλέον, ο λόγος της υπερβάλλουσας θνησιμότητας προς τον δηλούμενο αριθμό θανάτων COVID-19 ήταν στην Ελλάδα 1,22 και στη Δυτική Ευρώπη 1,48, το οποίο υποδηλώνει ότι στη χώρα μας έγινε καλύτερη καταγραφή των θανάτων. Αυτό οφείλεται και στον τρόπο καταγραφής των θανάτων COVID-19, που στη χώρα μας συγκαταλέγεται κάθε θάνατος ασθενούς που έχει διαγνωστεί με COVID-19 ανεξάρτητα αν ο θάνατος οφείλεται αποκλειστικά στη COVID-19. Συμπερασματικά, ο πλήρης αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19 ήταν πολύ μεγαλύτερος από ό,τι υποδεικνύεται από τους αναφερόμενους θανάτους που οφείλονται μόνο στον COVID-19. Η ενίσχυση των συστημάτων καταγραφής θανάτων σε όλο τον κόσμο, που εδώ και πολύ καιρό θεωρείται κρίσιμη για την παγκόσμια στρατηγική δημόσιας υγείας, είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της παρακολούθησης πρωτίστως της τρέχουσας πανδημίας, αλλά και των μελλοντικών πανδημιών.