Επίπτωση της πανδημίας COVID-19 στην ανίχνευση και την αντιμετώπιση του καρκίνου σε Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

Έντονος είναι ο προβληματισμός στη διεθνή ιατρική κοινότητα ότι η πανδημία COVID-19 έχει ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο στη φροντίδα ασθενών με καρκίνο. Ωστόσο, ελάχιστα είναι τα δεδομένα που ποσοτικοποιούν την επίπτωση. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ιωάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) (https://mdimop.gr/covid19/) συνοψίζουν τα δεδομένα της σχετικής μελέτης των Eva JA Morris και συνεργατών στο έγκριτο περιοδικό The Lancet Gastroenterology & Hepatology. Οι συγγραφείς ανέλυσαν δεδομένα από μεγάλες βάσεις δεδομένων στο Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με τις παραπομπές, τις κολονοσκοπήσεις, τις χειρουργικές επεμβάσεις και την ακτινοθεραπεία στο ορθό από την 1η Ιανουαρίου 2019 έως την 31η Οκτωβρίου 2020. Τα δύο έτη (2019 και 2020) συγκρίθηκαν ώστε να διαπιστωθεί η επίπτωση της πανδημίας COVID-19 στη διάγνωση και στην αντιμετώπιση ασθενών με καρκίνο στο παχύ έντερο και στο ορθό. Συγκριτικά με τον μηνιαίο μέσο όρο του 2019, τον Απρίλιο του 2020 παρατηρήθηκε μείωση των παραπομπών για διερεύνηση πιθανής κακοήθειας κατά 63%, με παράλληλη μείωση του αριθμού των κολονοσκοπήσεων κατά 92%. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια σχετική μείωση του αριθμού των περιπτώσεων που παραπέμφθηκαν για θεραπεία για κολο-ορθικό καρκίνο κατά 22%. Οι αριθμοί επανήλθαν στα επίπεδα του 2019 μόλις τον Οκτώβριο του 2020. Αυτό σημαίνει ότι από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο του 2020 περίπου 3500 λιγότεροι ασθενείς είχαν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί για κολο-ορθικό καρκίνο συγκριτικά με το αναμενόμενο με βάση την εικόνα του 2019. Επιπλέον, παρατηρήθηκε μια σχετική μείωση κατά 31% στον αριθμό των ασθενών που υπεβλήθησαν σε χειρουργική επέμβαση τον Απρίλιο του 2020. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό των λαπαροσκοπικών επεμβάσεων μειώθηκε και αυξήθηκε το ποσοστό των επεμβάσεων με σχηματισμό κολοστομίας. Και αυτά τα ποσοστά επανήλθαν στα επίπεδα του 2019 έως τον Οκτώβριο του 2020. Όσον αφορά στον καρκίνο του ορθού, παρατηρήθηκε σχετική αύξηση στη χρήση νεο-επικουρικής ακτινοθεραπείας κατά 44% τον Απρίλιο του 2020 συγκριτικά με το μέσο μηνιαίο όρο το 2019, το οποίο αποδόθηκε στη μεγαλύτερη χρήση θεραπευτικών σχημάτων με βραχεία διάρκεια. Συμπερασματικά, η πανδημία COVID-19 μείωσε σημαντικά τον αριθμό των ασθενών που διαγνώσθηκαν και αντιμετωπίστηκαν για κολο-ορθικό καρκίνο. Έως τον Οκτώβριο 2020 οι δείκτες είχαν επιστρέψει στα επίπεδα του 2019, ωστόσο ο όγκος των ασθενών ήταν μικρότερος παράλληλα με τη λήψη όλων των απαραίτητων προφυλάξεων. Αντίστοιχα δεδομένα από τις ΗΠΑ ανακοινώθηκαν πρόσφατα και από τους Z. Bakouny και συνεργάτες στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό JAMA Oncology (doi:10.1001/jamaoncol.2020.7600). Κατά τη διάρκεια της περιόδου Μάρτιος-Ιούνιος 2020 πραγματοποιήθηκαν 15453 διαγνωστικές εξετάσεις πληθυσμιακού ελέγχου για έλεγχο κακοήθειας, συγκριτικά με 64269 3 μήνες νωρίτερα και 60344 κατά την περίοδο Μάρτιος-Ιούνιος 2019. Ωστόσο, τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες του 2020 κατά την ύφεση του επιδημικού κύματος, ο τριμηνιαίος αριθμός εξετάσεων ανήλθε στο 51944. Σημαντικό είναι ότι η μείωση των διαγνωστικών εξετάσεων κατά την κορύφωση του πρώτου επιδημικού κύματος συνοδεύτηκε από μείωση και στον αριθμό των διαγνώσεων του καρκίνου. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι αυτό είχε ως αποτέλεσμα περίπου 1438 κακοήθειες σε πρώιμο στάδιο να παραμείνουν αδιάγνωστες. Καθώς η πίεση στο σύστημα υγείας κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος της πανδημίας COVID-19 αυξάνεται, είναι επιτακτική η ανάγκη να εξασφαλιστεί η συνέχιση της υγειονομικής φροντίδας στους ασθενείς με καρκίνο.

Αποτελέσματα της ενδιάμεσης ανάλυσης της μελέτης φάσης 3 του εμβολίου έναντι του SARS-CoV-2 της εταιρείας Janssen

Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ιωάννης Ντάνασης, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) (https://mdimop.gr/covid19/) συνοψίζουν τη σημερινή ανακοίνωση της εταιρείας Janssen σχετικά με τα ενδιάμεσα αποτελέσματα της μελέτης φάσης 3 ENSEMBLE. Η συγκεκριμένη μελέτη αξιολόγησε την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου της εταιρείας Janssen έναντι του SARS-CoV-2 ανάμεσα σε 43.783 συμμετέχοντες, εκ των οποίων οι 468 διαγνώστηκαν με λοίμωξη COVID-19. Αξίζει να σημειωθεί ότι το εμβόλιο είναι μονοδοσιακό, δηλαδή χορηγείται σε μία μόνο δόση. Η μελέτη πέτυχε όλα τα πρωτεύονται και δευτερεύοντα καταληκτικά σημεία. Το πρωτεύον καταληκτικό σημείο ήταν η προστασία από μετρίου προς σοβαρή νόσο COVID-19 τόσο στις 14 όσο και στις 28 ημέρες μετά τον εμβολιασμό. Μεταξύ όλων των συμμετεχόντων από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές η αποτελεσματικότητα του εμβολίου για την πρόληψη μέτριας προς σοβαρής νόσου COVID-19 ήταν 66%. Η σοβαρή νόσος COVID-19 περιελάμβανε εργαστηριακά επιβεβαιωμένες περιπτώσεις λοίμωξης από τον ιό SARS-CoV-2 και ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: σημεία συνηγορητικά με σοβαρή συστηματική νόσο, εισαγωγή με μονάδα εντατικής θεραπείας, αναπνευστική ανεπάρκεια, καταπληξία, πολυοργανική ανεπάρκεια ή θάνατος. Η μετρίου βαρύτητας νόσος COVID-19 ορίστηκε ως η εργαστηριακά επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον ιό SARS-CoV-2 με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: πνευμονία, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση, δύσπνοια ή κορεσμό οξυγόνου κάτω από 93%, ταχύπνοια με πάνω από 20 αναπνοές το λεπτό ή δύο ή περισσότερα συστηματικά συμπτώματα που να υποδηλώνουν λοίμωξη COVID-19. Η μελέτη ENSEMBLE πραγματοποιήθηκε σε 8 χώρες και 3 ηπείρους παγκοσμίως και περιλάμβανε ανθρώπους από διαφορετικές καταβολές – το 44% ήταν από τις ΗΠΑ, το 41% από την Κεντρική και Νότια Αμερική (Αργεντινή, Βραζιλία, Χιλή, Κολομβία, Μεξικό, Περού) και 15% στη Νότια Αφρική. Το 55% των συμμετεχόντων ήταν άνδρες. Το 59% ανήκαν στη λευκή/καυκάσια φυλή, το 45% στην ισπανική/λατινική φυλή, το 19% ήταν μαύροι/αφροαμερικάνοι, το 9% ιθαγενείς αμερικανοί και το 3% ασιάτες. 41% από τους συμμετέχοντες είχαν συννοσηρότητες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής νόσου COVID-19 όπως παχυσαρκία (28.5%), σακχαρώδη διαβήτη (7.3%), υπέρταση (10.3%), HIV (2.8%). Η προστασία που παρέχει το εμβόλιο έγινε έκδηλη ήδη από την 14η ημέρα μετά τον εμβολιασμό. Την 28η ημέρα μετά τον εμβολιασμό το ποσοστό προστασίας από μέτρια προς σοβαρή νόσο COVID-19 ήταν 72% στις ΗΠΑ, 66% στη Λατινική Αμερική και 57% στη Νότια Αφρική. Σημαντικό είναι ότι η αποτελεσματικότητα του υποψήφιου εμβολίου ήταν 85% για την πρόληψη της σοβαρής νόσου COVID-19 σε όλες τις περιοχές την 28η ημέρα μετά τον εμβολιασμό σε ενήλικες ηλικίας 18 ετών και άνω. Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα αυξήθηκε στο χρόνο χωρίς νέες περιπτώσεις λοίμωξης COVID-19 μεταξύ των εμβολιασθέντων μετά τη 49η ημέρα από τον εμβολιασμό. Επιπρόσθετα, το εμβόλιο της Janssen ήταν 100% αποτελεσματικό στην προστασία από νοσηλεία ή θάνατο λόγω COVID-19 την 28η ημέρα μετά τον εμβολιασμό. Σημειώθηκε ένα καθαρό όφελος του εμβολίου ως προς την προστασία από συμπτωματική νόσο COVID-19 που να χρήζει ιατρικής παρέμβασης (νοσηλεία, νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας, μηχανικός αερισμός, εξωσωματική οξυγόνωση μέσω μεμβράνης – ECMO), καθώς δε σημειώθηκαν τέτοια περιστατικά της 28η ημέρα μετά τον εμβολιασμό. Η προστασία που παρείχε το εμβόλιο παρέμεινε και στις υπο-αναλύσεις ως προς την εθνικότητα, την ηλικιακή ομάδα συμπεριλαμβανομένων 13,610 εθελοντών άνω των 60 ετών, καθώς και ως προς τις περιοχές και τα στελέχη του ιού SARS-CoV-2. Χαρακτηριστικά, στη Νότια Αφρική σχεδόν όλες οι περιπτώσεις COVID-19 (95%) οφείλονταν σε λοίμωξη από το στέλεχος B.1.351. Το συγκεκριμένο εμβόλιο χρησιμοποιεί ως φορέα αδενοιό στη χορήγηση. Η ίδια πλατφόρμα ανάπτυξης εμβολίων AdVac χρησιμοποιείται από την εταιρεία Janssen και για την ανάπτυξη άλλων εμβολίων όπως έναντι του Ebola, του Zika, του RSV και του HIV. Ως προς τις ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου έναντι του SARS-CoV-2, το συνολικό ποσοστό εμπυρέτου ήταν 9%, ενώ μόλις 0.2% εμφάνισαν εμπύρετο βαθμού 3. Δεν παρατηρήθηκε κανένα περιστατικό αναφυλαξίας, ενώ συνολικά τα σοβαρά ανεπιθύμητα συμβάματα ήταν συχνότερα στους συμμετέχοντες που έλαβαν εικονικό εμβόλιο συγκριτικά με όσους έλαβαν το εμβόλιο της Janssen. Επιπλέον, το εμβόλιο της Janssen υπολογίζεται ότι παραμένει σταθερό για 2 έτη σε θερμοκρασία -20°C και τουλάχιστον για 3 μήνες σε εύρος θερμοκρασιών 2-8°C. Επομένως, είναι πολύ ευκολότερη η συντήρηση και η μεταφορά του. Η εταιρεία σκοπεύει να καταθέσει αίτηση για έγκριση επείγουσας χορήγησης στις ΗΠΑ αρχές Φεβρουαρίου.

 

Επίσης δημοσιεύτηκε σε: