Πόσο θα πρέπει να ανησυχούμε για το νέο στέλεχος Μ;

Σε πρόσφατο άρθρο στο WebMD αναφέρονται τα χαρακτηριστικά του νέου στελέχους Μ. H βιβλιογραφία ανασκοπείται από τους Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριο Παρασκευή (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνο Δημόπουλο (Πρύτανης ΕΚΠΑ).

Μέχρι τώρα έχουν εντοπιστεί αρκετά μεταλλαγμένα στελέχη εξαντλώντας τα μισά γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. Μόλις τέσσερα έχουν προκαλέσει ανησυχία στον ΠΟΥ χαρακτηρίζοντας τα ως στελέχη ιδιαίτερου ενδιαφέροντος (variants of concern) 

Πρόσφατα ένα νέο στέλεχος προστέθηκε στη λίστα των στελεχών ενδιαφέροντος (variant of interest) το στέλεχος: M.

Παρόλο που οι πληροφορίες και τα δεδομένα για αυτό το στέλεχος, είναι περιορισμένα, ερωτήθηκαν δύο ειδικοί ιολόγοι αναφορικά με τα χαρακτηριστικά του νέου στελέχους.
Οι ειδικοί ήταν ο Jesse Erasmus, PhD, επίκουρος καθηγητής στο University of Washington School of Medicine στο Seattle και ο Pedro Piedra, MD, καθηγητής Μοριακής Ιολογίας και Μικροβιολογίας στο Baylor College of Medicine, στο Houston των ΗΠΑ. 

Ερώτηση: Τα στελέχη M εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στην Κολομβία τον Ιανουάριο 2021, και δεδομένου ότι υπάρχουν περίπου 8 με 9 μήνες, γιατί τράβηξαν την προσοχή μόλις πρόσφατα;
Piedra: Όπως συμβαίνει με κάθε νέο στέλεχος μόλις ταυτοποιηθεί ή αρχίσει να εξαπλώνεται σε διαφορετικές περιοχές της χώρας, αποτελεί ένα γεγονός που προκαλεί την προσοχή. Το στέλεχος Μ, έχει αρχίσει αν ανιχνεύεται όχι σε ιδιαίτερα υψηλά νούμερα ή σε υψηλά ποσοστά, αλλά σε διαφορετικές περιοχές σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ και αυτό το καθιστά αρκετά ενδιαφέρον.

Ερώτηση: Σύμφωνα με το CDC που παρακολουθεί τα ποσοστά των στελεχών στις ΗΠΑ, το Δέλτα εξακολουθεί να κυριαρχεί, ενώ το στέλεχος M αντιπροσωπεύει μόλις το 0,1% των περιστατικών. Οποιαδήποτε στέλεχος μπορεί να χαρακτηριστεί ως στέλεχος ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, αλλά γιατί θεωρείτε ότι το Μ βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος;
Erasmus: Αυτό που πιθανότατα προκαλεί αυξημένο ενδιαφέρον είναι το στέλεχος Μ περιλαμβάνει μεταλλάξεις που εντοπίζονται στο Δέλτα, αλλά επίσης και μεταλλάξεις από το Άλφα ή B.1.1.7, το οποίο ήταν επίσης πολύ μεταδοτικό. Υπάρχει η εντύπωση ότι αν συνδυαστούν μεταλλάξεις από διαφορετικά στελέχη, θα προκύψει ένας «υπερ -μεταλλαγμένος ιός» που πρόκειται να προκαλέσει σημαντικό πρόβλημα. Αυτό στην πραγματικότητα δεν ισχύει απαραίτητα. Θα έλεγα προς το παρόν ότι το Μ αποτελεί ένα στέλεχος ενδιαφέροντος.

Ερώτηση: Από την άλλη σκοπιά, το στέλεχος M έχει εντοπιστεί σε περισσότερες από 40 χώρες και 49 πολιτείες - όλες εκτός από τη Νεμπράσκα. Αποτελεί αυτό κάποιο δεδομένο για τη μολυσματικότητα;
Erasmus: Αυτό θα φανεί στο μέλλον. Τα διαφορετικά στελέχη μπορεί να προκύψουν μέσω δύο διαφορετικών οδών. Στην πρώτη περίπτωση, όλες οι μεταδόσεις προέρχονται από μια κοινή πηγή ενός νέου στελέχους που μεταδίδεται ανά την υφήλιο - και με αυτόν τον τρόπο αποτελεί ένα μεμονωμένο γεγονός ανάδυσης. Κατά τη γνώμη μου αυτό το σενάριο δεν είναι πολύ πιθανό.

Το άλλο σενάριο είναι η «συγκλίνουσα εξέλιξη», όταν δηλαδή ένα στέλεχος εμφανίζεται σε πολλαπλές, ξεχωριστές περιστάσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί συγκεκριμένες μεταλλάξεις προσδίδουν κάποιο πλεονέκτημα στον ιό. Μπορεί να υπάρχουν πολλαπλά μονοπάτια μέσω των οποίων ένας ιός μπορεί να φτάσει σε αυτόν τον συνδυασμό μεταλλάξεων, κάτι που ενδεχομένως είναι πιο πιθανό. Επίσης, εάν έχει αυξημένο ρυθμό μεταδοτικότητας θα αναμέναμε να παρατηρήσουμε υψηλότερο ποσοστό κρουσμάτων σε σχέση με το στέλεχος Δέλτα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των καθηγητών του ΕΚΠΑ που είχαν την επιμέλεια της βιβλιογραφικής ανασκόπησης, αναφορικά με το ερώτημα το πως έχει προκύψει η διασπορά του στελέχους Μ σε διαφορετικές πολιτείες των ΗΠΑ, το πιο πιθανό σενάριο είναι να αφορά διαδοχικές μεταδόσεις από μια κοινή πηγή  και όχι να είναι αποτέλεσμα συγκλίνουσας εξέλιξης. Δεδομένα από προηγούμενες μελέτες αναφορικά με τον τρόπο διασποράς του SARS-CoV-2 συγκλίνουν υπέρ αυτής της υπόθεσης.

Εμβολιασμός έναντι COVID-19 στα παιδιά: πού βρισκόμαστε;

Καθώς έφτασε η ώρα για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς και λαμβάνοντας υπόψη τον υψηλό αριθμό κρουσμάτων που σχετίζεται σαφώς με τη μετάλλαξη Δέλτα, προκύπτουν πολλές εύλογες απορίες για τον εμβολιασμό έναντι COVID-19 στα παιδιά. 

Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σταυρούλα Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα σχετικά δεδομένα. 

Ο αμερικανικός FDA χορήγησε πλήρη έγκριση τον περασμένο μήνα για τη χρήση του εμβολίου της Pfizer σε άτομα άνω των 16 ετών. Αυτό βασίστηκε σε 6μηνη παρακολούθηση κλινικών δεδομένων. Είχε ήδη εγκριθεί για επείγουσα χρήση τον περασμένο Δεκέμβριο με βάση συντομότερη, 2μηνη παρακολούθηση. Με τον ίδιο τρόπο τα εμβόλια των Pfizer και Moderna έχoυν έγκριση επί του παρόντος για παιδιά ηλικίας άνω των 12 ετών από FDA (ΗΠΑ) και EMA (Ευρώπη). Και τα δύο είναι mRNA εμβόλια, δηλαδή δεν περιέχουν τον ιό ή τμήμα του αλλά μια σειρά πληροφοριών για να εκπαιδεύσουν τα ανθρώπινα κύτταρα ώστε να φτιάξουν μια πρωτεΐνη που θα ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα για την παραγωγή προστατευτικών αντισωμάτων.

Εκπρόσωπος της Pfizer ανακοίνωσε ότι αναμένονται τα δεδομένα που απαιτούνται σε παιδιά 5 ως 11 ετών μέσα στον επόμενο μήνα. Τα δεδομένα για παιδιά ηλικίας 2 ως 5 ετών θα είναι διαθέσιμα σύντομα μετά. Για παιδιά μεταξύ 6 μηνών και 2 ετών, η Pfizer δήλωσε ότι θα μπορούσε να έχει δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας το Νοέμβριο. Επίσης, η Moderna ανακοίνωσε ότι έχει ολοκληρώσει την εγγραφή συμμετεχόντων σε κλινική μελέτη για παιδιά μεταξύ 6 και 11 ετών, ενώ διεξάγει μελέτες επιλογής καταλληλότερης δόσης σε ακόμη μικρότερες ηλικιακές ομάδες.

Οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ, από την πλευρά τους, δήλωσαν ότι τα παιδιά σε κλινικές δοκιμές για  εμβόλια έναντι COVID-19 θα πρέπει να παρακολουθούνται για τουλάχιστον 2 μήνες, γεγονός που υποδηλώνει ότι εξετάζεται η ταχύτερη πορεία για την έγκριση της επείγουσας χρήσης πριν από την πλήρη έγκριση. Επίσης, ο FDA ανακοίνωσε ότι θα γίνει κάθε προσπάθεια ώστε να ολοκληρωθεί ο έλεγχος των δεδομένων όσο το δυνατόν γρηγορότερα, πιθανότατα σε λίγες εβδομάδες και όχι μήνες ως συνήθως.
Τα εμβόλια αποτελούν σημαντικότατη απάντησή μας στην πανδημία. Όμως, μέχρι να καλυφθεί όλος ο πληθυσμός, συμπεριλαμβανομένων και των παιδικών ηλικιών, επιπρόσθετα προληπτικά μέτρα, όπως η χρήση μάσκας, οι αποστάσεις και πιθανώς η απομόνωση σε κάποιες περιπτώσεις, θα χρειαστούν κατά τους μήνες που ακολουθούν.