Συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις για τα εμβόλια COVID-19 σε ασθενείς με καρκίνο

Οι ασθενείς με καρκίνο έχουν έναν σοβαρό παράγοντα κινδύνου για σοβαρή νόσο COVID-19 και επομένως είναι πολύ σημαντικό να εμβολιαστούν σύμφωνα με το εμβολιαστικό πρόγραμμα ώστε να προστατευτούν έναντι του SARS-CoV-2. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) παρουσιάζουν συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τα εμβόλια COVID-19 σε ασθενείς με καρκίνο σύμφωνα με το www.cancer.net/covid19 .

  • Πρέπει οι ασθενείς με καρκίνο να εμβολιαστούν;ΝΑΙ. Οι ασθενείς με καρκίνο και με ατομικό ιστορικό κακοήθειας πρέπει να εμβολιαστούν έναντι της COVID-19. Οι ασθενείς με καρκίνο έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τον υπόλοιπο πληθυσμό να αναπτύξουν σοβαρές επιπλοκές της COVID-19. Επομένως, η προστασία του εμβολίου έναντι σε σοβαρή νόσο και θάνατο είναι υψίστης σημασίας. Τα μέλη της οικογένειας των ασθενών και οι φροντιστές των ασθενών ενθαρρύνονται ιδιαίτερα να εμβολιαστούν έναντι του SARS-CoV-2 για τη δημιουργία μιας κοινωνικής «φούσκας» προστασίας γύρω από τον ασθενή.
  • Είναι ασφαλή τα εμβόλια για τους ασθενείς με καρκίνο; ΝΑΙ. Τα εμβόλια έναντι της COVID-19 είναι ασφαλή για τους ασθενείς με καρκίνο. Λίγα άτομα μπορεί να εμφανίσουν αλλεργική αντίδραση στα συστατικά του εμβολίου, γι’ αυτό και τα εμβόλια χορηγούνται υπό ιατρονοσηλευτική παρακολούθηση.
  • Ποιες είναι οι παρενέργειες των εμβολίων;Οι συχνότερες παρενέργειες των εμβολίων περιλαμβάνουν άλγος στο σημείο της έγχυσης, καταβολή, πονοκέφαλο, μυαλγίες και αρθραλγίες, εμπύρετο, κρυάδες, ναυτία και οίδημα (πρήξιμο) λεμφαδένων. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες διαρκούν μερικές ημέρες. Σπανιότερα, μπορεί να παρατηρηθούν και σοβαρότερες παρενέργειες. Συνολικά, όμως, τα οφέλη του εμβολιασμού υπερτερούν των πιθανών κινδύνων.
  • Μπορώ να εμβολιαστώ ενώ λαμβάνω θεραπεία για τον καρκίνο;Οι ειδικοί ερευνούν πότε είναι το καλύτερο χρονικό σημείο για τον εμβολιασμό των ασθενών που λαμβάνουν αντικαρκινική θεραπεία. Ορισμένες θεραπευτικές αγωγές όπως η χημειοθεραπεία ή η ανοσοθεραπεία μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού. Επομένως, ο κάθε ασθενής θα πρέπει να συμβουλευτεί τον θεράποντα ιατρό για το προγραμματισμό του εμβολιασμού έναντι της COVID-19. Για παράδειγμα, ο εμβολιασμός μπορεί να πραγματοποιηθεί στο μεσοδιάστημα μεταξύ των θεραπειών ή αφού περάσει ικανό χρονικό διάστημα μετά από μεταμόσχευση μυελού των οστών ή θεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα.
  • Πρέπει να συνεχίζω να φοράω μάσκα, να πλένω τα χέρια μου και να ακολουθώ τους κανόνες κοινωνικής απομάκρυνσης μετά τον εμβολιασμό μου έναντι της COVID-19;NAI. Παρόλο που ο εμβολιασμός μειώνει την πιθανότητα σοβαρής νόσου και νοσηλείας λόγω της COVID-19, δεν εξαλείφει την πιθανότητα λοίμωξης. Γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντικό οι ασθενείς με καρκίνο να συνεχίσουν να λαμβάνουν όλα τα προληπτικά μέτρα έναντι της COVID-19 στην καθημερινότητά τους.
  • Μπορώ να εμβολιαστώ αν έχω νοσήσει από COVID-19;Οι ασθενείς που έχουν αναρρώσει από COVID-19 πρέπει και αυτοί να εμβολιαστούν έναντι του SARS-CoV-2. Ο εμβολιασμός αναμένεται να αυξήσει το επίπεδο των προστατευτικών αντισωμάτων έναντι του ιού και να προσφέρει επιπλέον προστασία έναντι σε επαναλοίμωξη. Οι ασθενείς που έλαβαν πλάσμα αναρρώσαντων ή μονοκλωνικά αντισώματα ως θεραπεία για τη COVID-19 θα πρέπει να αναμένουν 90 ημέρες πριν λάβουν εμβόλιο COVID-19.
  • Πρέπει να κάνω αναμνηστική δόση; Οι ασθενείς θα πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες της Πολιτείας σχετικά με τη χορήγηση αναμνηστικής δόσης σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ελένη Κορομπόκη και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) απαντούν σε συχνές ερωτήσεις για τη νόσο COVID-19

Τί  προκαλεί ο κορωνοϊός SARS-CoV-2;

Ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 προκαλεί τη νόσο COVID-19 η οποία μπορεί να έχει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπλοκές. Η νόσος ξεκινά συνήθως με ήπια συμπτώματα (πυρετό, κακουχία, βήχα) αλλά τελικά μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία των πνευμόνων, του ήπατος, των νεφρών, ακόμα και του εγκεφάλου.

Πώς μεταδίδεται ο κορωνοϊός;

Συνήθως ο ιός μεταδίδεται αερογενώς, μετά από στενή επαφή με μολυσμένο άτομο, με την ομιλία, το βήχα, το φτάρνισμα. Εξαπλώνεται εύκολα μεταξύ ατόμων που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερης του ενάμιση μέτρου. Το μολυσμένο άτομο μπορεί να μεταδίδει τον ιό ακόμα και πριν εκδηλώσει συμπτώματα. Πιο σπάνια, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από επιφάνειες, πχ αγγίζοντας ένα μολυσμένο αντικείμενο όπως το πόμολο της πόρτας.

Πότε εκδηλώνονται τα πρώτα συμπτώματα;

Μόλις ο ιός εισέλθει στον οργανισμό συνήθως εγκαθίσταται στα κύτταρα του ρινοφάρυγγα  και του στοματοφάρυγγα. Ο ιός εισβάλει σε υγιή κύτταρα και αρχίζει να αναπαράγεται. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει μία έως δύο εβδομάδες, χωρίς απαραίτητα το άτομο να εμφανίζει συμπτώματα. Τα συμπτώματα στους περισσότερους ανθρώπους περιορίζονται στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα.

Πώς εκδηλώνεται νόσος COVID-19;

Τα πρώτα συμπτώματα συνήθως περιλαμβάνουν πυρετό, κεφαλαλγία, πονόλαιμο και ξηρό βήχα. Επιπλέον μπορεί να εμφανιστούν δύσπνοια, μυαλγίες, ασυνήθιστη κόπωση, απώλεια της γεύσης ή της όσφρησης, ρινική συμφόρηση, ναυτία ή διάρροια. Ο βαθμός εμφάνισης των συμπτωμάτων ποικίλει από άτομο σε άτομο.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της νόσου COVID-19;

Συνήθως, εάν το ανοσοποιητικό σύστημα δε μπορέσει να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη την πρώτη εβδομάδα ο ιός μπορεί να προχωρήσει στους πνεύμονες προκαλώντας πνευμονία. Η πνευμονία οδηγεί σε δυσκολία στην αναπνοή λόγω πτώσης του οξυγόνου στο αίμα. Οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν μέσα σε μία με δύο εβδομάδες αλλά η διαδικασία ανάρρωσης μπορεί να πάρει και περισσότερο χρόνο. ΄

Ωστόσο σε κάποιους ασθενείς η πνευμονία μπορεί να επιδεινωθεί γρήγορα οδηγώντας στο σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS). Οι μικροσκοπικοί, λεπτοί σάκοι αέρα που μεταφέρουν οξυγόνο στο αίμα και ονομάζονται κυψελίδες γεμίζουν με ένα βλεννώδες υλικό. Η ακτινογραφία και η αξονική τομογραφία θώρακος μπορεί να δείξουν ότι μεγάλες περιοχές στους πνεύμονες έχουν καταλειφθεί και δεν εισέρχεται αέρας. Τα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα πέφτουν επικίνδυνα και σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται μηχανική υποστήριξη της αναπνοής με αναπνευστήρα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η επιδείνωση στους ασθενείς με COVID-19 δεν επέρχεται μόνο από τη βλάβη στους πνεύμονες αλλά και από μια αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζεται «καταρράκτης των κυτταροκινών». Η ανοσολογική αυτή αντίδραση μπορεί να οδηγήσει σε πτώση της αρτηριακής πίεσης, πολυοργανική ανεπάρκεια και βλάβη των αγγείων.

Εκτός από πνευμονία, ποιες άλλες επιπλοκές μπορεί να προκαλέσει η νόσος COVID-19;

Η COVID-19 μπορεί να προσβάλει σχεδόν όλα τα όργανα για το λόγο αυτό θεωρείται «πολυσυστηματικό νόσημα».

Μπορεί να συμβούν σοβαρές επιπλοκές από την καρδιά, ιδίως σε ασθενείς που νοσούν βαριά , όπως αρρυθμίες, μυοκαρδιοπάθεια, οξεία μυοκαρδιακή βλάβη, καρδιακή ανεπάρκεια, επιπλοκές από τα αγγεία. Στους βαρέως πάσχοντες μπορεί να δημιουργηθούν θρόμβοι μέσα στα αγγεία προκαλώντας πνευμονική εμβολή ή εγκεφαλικό.

Η νόσος COVID-19 φαίνεται επίσης ότι προκαλεί συμπτώματα και από τον εγκέφαλο όπως διαταραχή του επιπέδου συνείδησης, επιληπτικές κρίσεις και εγκεφαλικά επεισόδια. Περίπου οι μισοί από τους ασθενείς που νοσηλεύονται με νόσο COVID-19 έχουν αυξημένα ηπατικά ένζυμα γεγονός που υποδεικνύει ηπατική βλάβη, η οποία πιθανώς είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης της επίδρασης του ιού, της φαρμακευτικής αγωγής και της διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η νεφρική βλάβη είναι συνήθης σε ασθενείς που κάνουν σοβαρή νόσηση από COVID-19. Η φαρμακευτική αγωγή, η πτώση της αρτηριακής πίεσης, η διαταραχή του ανοσολογικού συστήματος αλλά και τα υποκείμενα νοσήματα συμβάλουν στην εμφάνιση εκδηλώσεων από τους νεφρούς.

Περίπου το ένα τρίτο των ασθενών που νοσηλεύονται λόγω COVID-19 εκδηλώνουν επιπεφυκίτιδα. Αυτό οφείλεται στον ερεθισμό των οφθαλμών από τον ιό.

Μπορεί να προκληθούν βλάβες σε ασθενείς που πέρασαν τη νόσο COVID-19 πολύ ελαφρά ή χωρίς συμπτώματα;

Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι έως και 40% των ατόμων που έχουν μολυνθεί με κορωνοϊό νοσούν ασυμπτωματικά, δεν εκδηλώνουν δηλαδή συμπτώματα. Ωστόσο, ακόμα και στα άτομα αυτά ο ιός μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους πνεύμονες όπως μπορεί να αποκαλύψει η ακτινογραφία και η αξονική θώρακος.