Η Δημιουργία-Μια Πρόκληση να Σώσουμε τη Ζωή στον Πλανήτη μας
Η 26η Μαρτίου για το 2022 έχει επιλεγεί ως η ημέρα που μία ώρα της θα αφιερωθεί στη ΓΗ. Οι πολίτες όλου του κόσμου καλούνται να σβήσουν τα φώτα για μία ώρα για να στείλουν αποφασιστικό μήνυμα συμμετοχής στην προστασία του περιβάλλοντος. Η εκδήλωση διοργανώνεται τις πρώτες βραδινές ώρες μιας ημέρας στα τέλη του Μαρτίου.H «Ώρα της Γης» («Earth Hour») γεννήθηκε το 2007 στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, όταν δύο εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις ύψωσαν τη φωνή τους ενάντια στην κλιματική αλλαγή, σβήνοντας τα φώτα για μία ώρα. Η πρωτοβουλία ανήκε στην περιβαλλοντική οργάνωση WWF και τη διαφημιστική εταιρεία Leo Burnett (https://www.sansimera.gr/worldays/256).
‘Ίσως είναι η μοναδική εκδήλωση που αφορά την προστασία του περιβάλλοντος στην οποία συμμετέχουν ενεργά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον Πλανήτη. Βέβαια όταν τα φώτα ανάψουν καλά οι περισσότεροι επιστέφουμε στην καθημερινότητα ξεχνώντας τα προβλήματα στον Πλανήτη και περιμένοντας την επόμενη «Παγκόσμια Ημέρα» που είναι αφιερωμένη σε κάποια συνιστώσα του περιβάλλοντος για να αναλογιστούμε την καθημερινή υποβάθμιση της ζωής στον Πλανήτη για την οποία πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες εδώ και 10.000 χρόνια αποτελούν την κύρια αιτία αυτής της υποβάθμισης. Και ενώ η πλειοψηφία των ανθρώπων σε όλον τον κόσμο αντιλαμβάνεται το πρόβλημα της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, δεν αντιδρά ούτε συμμετέχει στις διάφορες δραστηριότητες για τη διάσωση του Πλανήτη.
Σε αυτή την ερώτηση και σε άλλες ερωτήσεις που αφορούν την διαχρονική υποβάθμιση του περιβάλλοντος εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων έρχεται να απαντήσει το βιβλίο του E. O. Wilson με τίτλο« Δημιουργία: Έκκληση για να σωθεί η ζωή στη Γη» των εκδόσεων Broken Hill- Π.Χ. Πασχαλίδης – Επιμέλεια έκδοσης Καθηγητής Σ. Δ. Βαλάκος.
http://www.brokenhill.com.cy/product/wilson-dimiourgia-mia-proklisi-na-sosoume-ti-zoi-ston-planiti-mas/- ( Αγγλικός τίτλος: «The Creation: An Appeal to Save Life on Earth» Εκδότης W. W. Norton & Company- https://www.amazon.com/Creation-Appeal-Save-Life-Earth/dp/0393330486).
Σε αυτό το βιβλίο ο αναγνωρισμένος βιολόγος του Harvard E. O. Wilson (1929-2021-https://eowilsonfoundation.org/e-o-wilson/) κάτοχος του βραβείου Pulitzer καθώς και άλλων αναρίθμητων τιμητικών διακρίσεων για το συγγραφικό , διδακτικό και ερευνητικό του έργο, διατυπώνει την ιδέα για τη σύναψη μιας ιστορικής συνεργασίας ανάμεσα στους επιστήμονες και του θρησκευτικούς ηγέτες ώστε να προστατευτεί η συνεχώς μειούμενη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας. Ο Wilson προτείνει αυτόν τον ιστορικό συμβιβασμό ανάμεσα σε δύο δυνάμεις της ανθρώπινης νόησης διότι όπως αναφέρει ο Πλανήτης μας, η Δημιουργία αυτή καθαυτή, βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση όσον αφορά τη διατήρηση της ζωής, εξαιτίας των απρόκλητων καταστροφών που προκαλούν τα ανθρώπινα χέρια.
Μέσα από το διάλογο με ένα Ευαγγελιστή Πάστορα (που μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε ιερωμένος και από οποιαδήποτε θρησκεία), ο Wilson παραθέτει μια σειρά από επιχειρήματα και προτάσεις για τη διάσωση της ζωής. Άριστος γνώστης και μελετητής της βιοποικιλότητας για πάνω από 50 χρόνια επιστημονικού βίου, προσπαθεί με απλά λόγια να περιγράψει τη σημασία της βιοποικιλότητας για την ανθρώπινη ύπαρξη, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να δώσει στο ευρύ κοινό τις άγνωστες πτυχές του έμβιου κόσμου, με ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία του μικρόκοσμου. Με κατανοητές αλλά εντυπωσιακές περιγραφές δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να κατανοήσει τον έμβιο κόσμο από το επίπεδο των μικροβίων μέχρι το επίπεδο των μεγάλων οργανισμών και οικοσυστημάτων. Αναδεικνύει τις σχέσεις αλληλεπίδρασης των οργανισμών και του περιβάλλοντος και εξηγεί τους τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος διαταράσσει αυτές τις σχέσεις που οδηγούν στην υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και γενικότερα της βιόσφαιρας.
Αποδίδει τη μη συμμετοχής της πλειοψηφίας των ανθρώπων σε θέματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος στην έλλειψη σωστής πληροφόρησης και εκπαίδευσης. Δεν διστάζει να παραδεχτεί ότι υπάρχει μεγάλη επιστημονική άγνοια για την κατάσταση της βιοποικιλότητας του πλανήτη και μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα προσπαθεί να δείξει ότι κάθε πολίτης μπορεί να συνεισφέρει στην μελέτη και καταγραφή των οργανισμών που κατοικούν στον πλανήτη. Αναφέρει παραδείγματα στα οποία η συνεργασία της επιστημονικής κοινότητας με τις τοπικές αρχές και τους πολίτες έχει οδηγήσει όχι μόνο στην ανάκαμψη της καταστροφής αλλά και στην επανάκαμψη του οικοσυστήματος. Παίρνοντας αφορμή από τις δραστηριότητες από την δημιουργία και τις δραστηριότητες στο Εθνικό Πάρκο του Boston Harbor Islands (https://www.bostonharborislands.org/), που πριν τη δημιουργία του ήταν το πλέον ρυπασμένο λιμάνι στις ΗΠΑ, αποδεικνύει την ανθεκτικότητα της φύσης, και τη δυνατότητα της να ανακάμπτει , αρκεί να σταματήσουν οι ενέργειες εκείνες που προκαλούν την καταστροφή. Με την παράθεση αριθμητικών παραδειγμάτων δείχνει το μέγεθος της επερχόμενης καταστροφής της βιοποικιλότητας ενώ ταυτόχρονα αναφέρει τα οφέλη που αποκομίσει η ανθρωπότητα αν προστατεύσει τη φύση.
Δεν διστάζει να ζητήσει την βοήθεια και την σύμπραξη των θρησκευτικών ηγετών ώστε το μήνυμα της σωτηρίας του Πλανήτη να γίνει αντιληπτό από κάθε άνθρωπο σε κάθε γωνιά της Γης. Χωρίς να παραβλέπει τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στη θρησκεία και στην επιστήμη θεωρεί ότι αυτή την στιγμή ότι άνθρωποι θα «θα ωφεληθούν από την αναγνώριση ότι η ζωντανή Φύση μας ανοίγει ένα πλατύ μονοπάτι προς την ουσία της επιστήμης˙ ότι το εύρος της ζωής μας και του πνεύματός μας εξαρτάται από την επιβίωση της ζωντανής Φύσης». Για να βρεθεί ένα κοινός τόπος συζήτησης και κατανόησης πρέπει να συζητηθεί η αρχή ότι: «επειδή είμαστε τμήμα της Φύσης, η μοίρα της Δημιουργίας είναι η μοίρα της ανθρωπότητας».
Γνωρίζοντας την τέχνη της διδασκαλίας και αξιοποιώντας την τεράστια ερευνητική του εμπειρία πάνω στη μελέτη της βιοποικιλότητας και χωρίς να ξεφεύγει από τον επιστημονικό τρόπο o Wilson καταφέρνει απλά γλαφυρά και παραστατικά να περάσει το μήνυμα ότι η μελέτη και η διάσωση της βιοποικιλότητας δεν είναι μόνο καθήκον της ανθρωπότητας αλλά και χρέος προς τις επερχόμενες γενιές στις οποίες πρέπει να κληρονομήσουμε έναν σταθερό και ενδιαφέροντα κόσμο ώστε να τιμήσουν την μνήμη μας.
Το βιβλίο παρόλο που πρωτοκυκλοφόρησε το 2007 εξακολουθεί να είναι σήμερα πολύ πιο επίκαιρο.Κοιτάζοντας γύρω μας διαπιστώνουμε ότι οι προβλέψεις το Wilson δυστυχώς για μας επιβεβαιώνονται με το χειρότερο τρόπο. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ορατές καθημερινά σε όλον τον κόσμο. Οι ιογενείς ασθένειες προκαλούν όλο και πιο συχνά πανδημίες με ανυπολόγιστο αριθμό θυμάτων παγκοσμίως. Το ζούμε σήμερα με τον Covid 19. Οι περισσότερες περιπτώσεις επιδημιών σχετίζονται με ζωονόσους. Μήπως είναι καιρός η ανθρωπότητα να αρχίσει να εξερευνά ένα ανεξερεύνητο πλανήτη και να προσπαθήσει να ανακαλύψει τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις των οργανισμών με τη βοήθεια της σύγχρονης βιολογίας. Τα δεδομένα δείχνουν ότι ο πλανήτης θα εξακολουθήσει να περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο αλλά ίσως με διαφορετικούς ενοίκους σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Σ. Δ. Βαλάκος
Καθηγητής Συγκριτικής Φυσιολογίας Ζώων και Οικοφυσιολογίας
Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Διευθυντής του Μουσείου Ζωολογίας ΕΚΠΑ
Συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση της πρόθεσης των γονιών να εμβολιάσουν τα παιδιά τους κατά της COVID-19
Ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης και θανάτου των παιδιών από την COVID-19 παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά, αλλά η μεταδοτικότητα του κορωνοϊού μεταξύ των παιδιών είναι υψηλή. Για τον λόγο αυτόν, ο εμβολιασμός των παιδιών κατά της COVID-19 αποτελεί καθοριστικό παράμετρο για την αναχαίτιση της πανδημίας.
Έτσι, το Τμήμα Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ πραγματοποίησε μια συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση για να εκτιμηθεί διεθνώς η πρόθεση των γονιών να εμβολιάσουν τα παιδιά τους κατά της COVID-19. Η μελέτη δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Preventive Medicine και το πλήρες κείμενο είναι ελεύθερα προσβάσιμο στον εξής σύνδεσμο: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8861629/. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από τον Επίκουρο Καθηγητή Πέτρο Γαλάνη, την Καθηγήτρια Δάφνη Καϊτελίδου, την Επίκουρη Καθηγήτρια Όλγα Σίσκου, τη Διδάκτορα Ολυμπία Κωνσταντακοπούλου και την μεταπτυχιακή φοιτήτρια Αγλαΐα Κατσιρούμπα.
Η αναζήτηση της βιβλιογραφίας σε έξι βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων (Scopus, Web of Science, Medline, PubMed, CINAHL και medrxiv) μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2021 ανέδειξε 44 συναφείς μελέτες παγκοσμίως που συμπεριλάμβαναν 317.055 γονείς. Το ποσοστό των γονιών που δήλωσαν πρόθυμοι να εμβολιάσουν τα παιδιά τους κατά της COVID-19 ήταν 60,1%, ενώ το 25.8% δήλωσαν ότι δεν έχουν αποφασίσει ακόμη και το 22,9% δήλωσαν ότι δεν προτίθενται να εμβολιάσουν τα παιδιά τους. Οι γονείς από τις Ασιατικές χώρες είναι περισσότερο πρόθυμοι να εμβολιάσουν τα παιδιά τους σε σχέση με τους γονείς από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον Καναδά.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα οι γονείς να εμβολιάσουν τα παιδιά τους είναι οι εξής: πατέρες, μεγαλύτερη ηλικία των γονιών, υψηλότερο εισόδημα, μεγαλύτερο αίσθημα φόβου από την πανδημία και θετική στάση απέναντι στον εμβολιασμό (π.χ. πλήρης εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών, προηγούμενος εμβολιασμός για την εποχική γρίπη, εμπιστοσύνη στα εμβόλια και εμβολιασμός των γονιών κατά της COVID-19).
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η μεταδοτικότητα του κορωνοϊού μεταξύ των παιδιών μπορεί να είναι υψηλή, ο εμβολιασμός των παιδιών κατά της COVID-19 σε υψηλό ποσοστό αποτελεί ένα ακόμη όπλο για την όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση της πανδημίας. Για τον λόγο αυτόν, είναι απαραίτητη η έγκυρη ενημέρωση των γονιών σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της COVID-19, έτσι ώστε να περιοριστούν τυχόν προκαταλήψεις και αρνητικές στάσεις.
Μελέτη διερεύνησης της εμβολιαστικής κάλυψης κατά της COVID-19 των επαγγελματιών υγείας στην Ελλάδα
Το Τμήμα Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ πραγματοποίησε μια μελέτη για την εκτίμηση της εμβολιαστικής κάλυψης κατά της COVID-19 των επαγγελματιών υγείας στην Ελλάδα και τη διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την απόφαση των επαγγελματιών υγείας να εμβολιαστούν. Η μελέτη δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Journal of Occupational and Environmental Medicine και το πλήρες κείμενο είναι ελεύθερα προσβάσιμο στον εξής σύνδεσμο: https://journals.lww.com/joem/Abstract/9000/Predictors_of_COVID_19_Vaccine_Uptake_in.97686.aspx. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από τον Επίκουρο Καθηγητή Πέτρο Γαλάνη, την Καθηγήτρια Δάφνη Καϊτελίδου, την Επίκουρη Καθηγήτρια Όλγα Σίσκου, τη Διδάκτορα Ολυμπία Κωνσταντακοπούλου και την μεταπτυχιακή φοιτήτρια Αγλαΐα Κατσιρούμπα.
Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2021 και το ποσοστό των επαγγελματιών υγείας που είχαν εμβολιαστεί κατά της COVID-19 ήταν εξαιρετικά υψηλό (91,5%), ενώ το ποσοστό εμβολιασμού για την εποχική γρίπη το 2020 ήταν σημαντικά μικρότερο (64,6%). Ο μελετώμενος πληθυσμός περιλάμβανε 885 επαγγελματίες υγείας από όλη την Ελλάδα και το 45,3% ήταν νοσηλευτές, το 25,2% ήταν ιατροί και το 29,5% ανήκαν σε άλλες επαγγελματικές ομάδες. Οι σημαντικότερες αιτίες άρνησης του εμβολιασμού από τους επαγγελματίες υγείας ήταν οι αμφιβολίες για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της COVID-19 και ο φόβος για πιθανές παρενέργειες των εμβολίων.
Οι επαγγελματίες υγείας που είχαν εμβολιαστεί για την εποχική γρίπη το 2020 και οι γυναίκες είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμβολιαστούν κατά της COVID-19. Επιπλέον, οι επαγγελματίες υγείας που είχαν περισσότερες γνώσεις για την COVID-19, εκείνοι που εμπιστεύονταν περισσότερο τα εμβόλια κατά της COVID-19 και εκείνοι που εμπιστεύονταν περισσότερο την κυβερνητική ενημέρωση για τις πληροφορίες αναφορικά με τον εμβολιασμό κατά της COVID-19 είχαν αυξημένη πιθανότητα εμβολιασμού. Στον αντίποδα, η περιορισμένη γνώση αναφορικά με τα εμβόλια κατά της COVID-19 σχετίζονταν με μειωμένη πιθανότητα εμβολιασμού.
Το υψηλό ποσοστό εμβολιασμού των επαγγελματιών υγείας στην Ελλάδα αναδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν στην καλύτερη δυνατή διαχείριση της πανδημίας. Επιπλέον, ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας είναι καθοριστικός, καθώς η θετική τους στάση μπορεί να επηρεάσει το ευρύ κοινό και να συμβάλλει στην αύξηση του ποσοστού του εμβολιασμού κατά της COVID-19, ιδιαίτερα στην περίπτωση που χρειαστεί ο εμβολιασμός να είναι σε τακτά χρονικά διαστήματα ενδεχομένως ετησίως.
